Eén van mijn voorouders vanuit de Blank-lijn is de familie van der Gulik. Hiernaast is te zien hoe ik van deze familie afstam. Mijn grootmoeder Bets Blank (1933) is als eerste te zien, haar moeder (mijn overgrootmoeder) is Martha van der Gulik waar de aansluiting naar de familie van der Gulik ontstaat.
Bij het uitwerken van de stamboom van de familie van der Gulik kom ik interessante dingen tegen. Allereerst is deze familie van Rooms Katholieke afkomst en vele generaties erg honkvast geweest in Grootebroek in Noord-Holland. Dat maakt het onderzoek een stuk eenvoudiger, omdat Grootebroek een parochie is met één Rooms Katholieke kerk en omdat meerdere West-friese families die verbonden zijn met mijn stamboom hier vandaan kwamen en ik dus al goed bekend ben met de bronnen van Grootebroek.
Desondanks verdwijnt de achternaam van der Gulik helaas al snel uit beeld en wordt het nogal een puzzel. De naam van der Gulik komt pas in 1801 duidelijk in beeld in de Doop-, Trouw- en Begraafboeken in Grootebroek als achternaam. Bij de begraafimposten in Grootebroek komt de naam van der Gulik, voor zover bekend, in 1713 eenmalig naar voren, maar vanaf 1801 regelmatig.
Ontstaan van de naam
Het ontstaan van de naam van der Gulik is niet duidelijk terug te herleiden. Wel is te zien dat de naam voor het eerst in Grootebroek verscheen bij een begraafimpost registratie van Jan Albertsz van der Gulick in 1713. Daarna zien we de naam niet meer terug tot rond 1800.
Als gekeken wordt naar de geschiedenis van Nederland en Duitsland in combinatie met de achternaam “van der Gulik” is het aan te nemen dat deze ontstaan is uit twee mogelijke richtingen. In Duitsland was een hertogdom genaamd Gulik en zelfs een gelijknamig stadje (thans Jülich). De tussenvoegsels “van der” kunnen verklappen dat deze familie oorspronkelijk uit deze hertogdom ofwel stadje kwam.
Wat ook mogelijk is, is dat deze familie afstamde van de adelijke familie en Graven van Holland en Hertogen van Gulik. In 1334 trouwde Johanna van Holland met Willem I/VI van Gulik. Hiermee ligt dus een directe link tussen het Hertogdom Gulik en Holland. (bron: http://johnooms.nl/graven-en-gravinnen/graven-van-holland-2/graven-van-holland/ 15b Johanna van Holland)
Helaas is er tot op heden voor beide mogelijkheden geen duidelijk bewijs te vinden. Hoewel de begraafimpost registratie uit 1713 van Jan Albertsz van der Gulick wel zeer waarschijnlijk aantoont dat hij destijds de eerste “van der Gulik” was die in West-Friesland terecht kwam. Van hem is namelijk geen vader of moeder te vinden. En het feit dat hij de (achter)naam na deze registratie niet meer gebruikt, maar zijn beroep (Metselaar) als achternaam gebruikt duidt mijn ziens eerder op bewijs dat hij als inwoner vanuit het Hertogdom Gulik afkomstig was en geen nazaat was van deze adelijke familie(s). Nazaten van adelijke families zouden de achternaam blijven dragen.
Van Metselaar naar van der Gulik
De achternaam van der Gulik verdwijnt rond 1800. Wel is snel de ‘achternaam’ of ‘bijnaam’ Metselaar terug te zien. Ook bij een andere familie (Oud) in mijn stamboom die generaties lang in Grootebroek zijn verbleven zien we dit verschijnsel. De uitdaging zit hem in het kunnen ‘bewijzen’ dat de familienaam Metselaar inderdaad verwant is aan de nieuwe naam ‘van der Gulik’. Bij deze familie is dit niet zo makkelijk.
Bij een voorvader genaamd Albert Jansz Metselaar (1681-1748) kom ik via een zoon genaamd Jan Albertsz Metselaar (1713-1779) een oud notariele akte tegen waarin de vrouw van zijn zoon David Jansz Metselaar (of van der Gulik) een voogdij benoeming vastlegde. Na overlijden zal de voogdij van hun kinderen overgaan naar haar man David Jansz van der Gulik en zijn broeder Pieter Jansz Metselaar. Hier zien we een directe connectie ontstaan van de naam Metselaar met de naam van der Gulik.
Daarbij zien we bij de overlijdensakte van deze broer Pieter Jansz Metselaar bij het overlijden van zijn vrouw Marijtje Dirks Ligthart in 1811 haar echtgenoot vermeldt worden met de naam Metselaar en bij het overlijden van Pieter Jansz Metselaar wordt hij Pieter van der Gulik genoemd. Ook hier een directe connectie tussen deze twee namen. In het overlijdensakte van zowel Pieter van der Gulik als David van der Gulik word hun vader vermeldt met de naam ‘van der Gulik’.
“Ik benoem over de minderjarige kinderen die ik bij mijn man heb verwekt en zal komen na te laten tot voogd mijn man David Jansen van der Gulik, benevens Pieter Jansz Metzelaar te Lutjebroek mijn mans broeder…”
Zo is ook via het gezin van Jacob Albertsz Metselaar (1720-1764) een dochter genaamd Antje Jacobs Metselaar te vinden die bij overlijden in 1793 nog met achternaam ‘Metselaar’ vermeldt werd, terwijl haar broer Sijbrand bij zijn overlijden in 1833 vermeldt wordt met de naam ‘van der Gulik’. Bijzonder is dat Sijbrand de naam ‘Metselaar’ helemaal niet gebruikt, maar de naam ‘Poort’. Zijn vader overleed kort na zijn geboorte. Hij heeft zijn vader dus nooit gekend. De naam ‘Poort’ komt dan ook van zijn moeder, die hem zelf helemaal bij groot gebracht. Sijbrand gebruikt dan ook bij zijn huwelijk in 1799 nog de naam Poort, terwijl hij in 1811 de naam ‘van der Gulik’ hier in eerste instantie aan toevoegt en later alleen nog gebruikt.
“Sijmon Jacobze Weel J.M. (jonge man) van onderdijk en Antje Jacobs Metselaar jongdogt(er) van Wervershoof … Bruijdsv(ader) Jacob Metselaar van Grootebroek moeder Antje Sijbrands van Wervershoof”
Van Boefke naar van der Gulik
In de uitwerking van de stamboom van de familie Schaper, was een voorvader van mij genaamd Evert Jansz Schaper (1749-1821) getrouwd met Jantje Sjerps (1755-1824). Interessante achternaam Sjerps. Bij onderzoek naar deze familie zag ik dat de zus van Jantje Sjerps genaamd Antje Sjerps (1745-1803) getrouwd was met Pieter Luijtjes van der Gulik (1748-1820). Allen afkomstig uit Grootebroek. Bijzonder, want in mijn zoektocht naar de familie van der Gulik ben ik deze naam nog niet tegen gekomen. Ook zijn patroniem “Luijtjes” wat betekent dat zijn vader Luijtje heette, was ik niet tegengekomen en die zou wel opvallen. Ik besloot onderzoek te doen naar de afkomst van deze Pieter om te kijken hoe en of deze tak aansluiting heeft met de voor mij bekende familie van der Gulik.
Bij de dopen van zijn kinderen wordt Pieter alleen met zijn patroniem vermeldt, alleen bij de doop van zijn zoon Sijbert (Sijvert of Severius) in 1784 wordt de achternaam “Boefkens” vermeldt.
Achternamen in Grootebroek vóór 1800 waren veelal anders, zoals ook hiervoor beschreven. Bij onderzoek naar de achternaam Boefke(ns) kon ik zijn stamboom verder uitwerken. Zijn vader was Lucas (Luitje) Pietersz Boefke (1697-1757) en zijn vader was Pieter Albertsz Boefke (ong 1661-1722). Tot op deze generatie vond ik nog geen aansluiting. Hoewel de patroniem van “Albertsz” mogelijk een aanwijzing is. De oudst bekende stamvader van de lijn van der Gulik die bij mij bekend was is genaamd Jan Albertsz Metselaar (1660-1721) en deze draagt ook de patroniem “Albertsz” én is geboren rond dezelfde periode. Kortom, hoewel er geen bewijs is, sluit ik deze twee takken op elkaar aan bij een gedeelde stamvader “Albert Boefke/Metselaar”.
In deze tak zien we de naam Boefke structureel veranderen na 1813. Bij de overlijdensaktes van Pieter Luijtjes zien we dat de achternaam van der Gulik. Ook bij zijn drie zussen, Aaltje (1745-1813), Aafje (1750-1818) en Neeltje (1754-1844) zien we de naam van der Gulik verschijnen in plaats van Boefke. Ook hun vader staat daarin vermeldt met de achternaam “van der Gulik”. Kinderen en kleinkinderen van Pieter Luijtjes van der Gulik krijgen en gebruiken ook deze achternaam. Zodoende zien we dat de van der Gulik-tak uit Alkmaar op deze stamboom aansluit.
Het feit dat de Boefke-tak alswel de Metselaar-tak beiden uiteindelijk de naam van der Gulik gebruiken en dat beide stamvaders dezelfde patroniem gebruiken is voor mij voldoende bewijs dat ze op dat niveau bij elkaar komen.
Gezin Teunis van der Gulik & Maartje Schaper
Teunis van der Gulik (1841-1923), zoon van Jacob van der Gulik en Lijstbet Dirks Tuin, trouwde in 1865 met Maartje Schaper (1842-1915). Zij kregen 10 kinderen waarvan er eentje kort na de geboorte overleed.
Uit de overlevering mag ik geloven dat dit een welgesteld gezin was.
Zoon Severius (roepnaam Sijvert) van der Gulik besluit in 1906 naar de Verenigde Staten te emigreren om daar een opleiding tot priester te volgen aan de seminarie van St Paul in Minnesota. In 1910 wordt hij ingewijd tot priester op 10 juni 1910. Hij wordt priester van de katholieke kerk in East Moline, Illinois genaamd St. Mary. Die in 1907 is gebouwd. Sijvert komt na zijn inwijding naar Nederland en wordt daar in zijn geboorteplaats Bovenkarspel opnieuw ingewijd.
Dit belangrijke moment werd vastgelegd met de gehele familie van der Gulik en Schaper in een prachtige familiefoto.
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Gulik
http://johnooms.nl/graven-en-gravinnen/van-gulik/
